Kadın Cinayetlerini Durduracağız Platformu’na ait 02129124243 no’lu telefona 2024 yılının Ocak ayında gelen başvurularla yaptığımız görüşmelerin verilerini ve değerlendirmelerimizi içeren raporumuzdur. Raporumuzda yer alan veriler, telefon hattımızı kullanarak bize birebir ulaşan ve görüşmeyi tamamladığımız kişiler temel alınarak hazırlanmıştır.

2024 yılı Ocak ayında toplam 46 kişi bize başvurdu. Bize ulaşan kişilerin %68’i kendi yaşadığı şiddetle ilgili bizi aradı. %32 oranında ise başka bir kadın için destek isteyen üçüncü kişiler bize ulaştı. Üçüncü kişiden kastımız: Şiddete uğrayan kadınların aileleri (anne, kardeş vb) veya arkadaşları bizden yol göstermemiz konusunda yardım istemek için aradılar. Bunların yanı sıra kadın cinayeti ve şüpheli kadın ölümlerinde yaşamını yitiren kadınların aileleri veya yakınlarından da bize ulaşanlar oldu. Başka bir kadın için yardım isteyenlerin oranı, toplumun kadına yönelik şiddetin karşısında sessiz kalmadığını ortaya koyan verilerden biridir.

Şiddete uğrayan kadınlar kamu kurumlarına başvurduğunda neler yaşıyor?

Ocak 2024’te bize başvuran kadınlardan %20’si, maruz kaldıkları şiddetin ardından başvurdukları kamu kurumlarında çeşitli hak ihlalleri ile karşılaştıklarını ifade etti. Bunların en başında %40 oranı ile polis geliyor.

Başvuru hattımıza ulaşan kadınların, kamu kurumlarında yaşadıkları hak ihlallerinden bazı örnekler şu şekildedir:

-Tanıdığı bir erkek tarafından psikolojik şiddete maruz kalan bir kadın biz ulaştı. Tehdit edildiği için karakola başvurduğunu ancak polisin şikayetini almadığını belirtti. Şikayet sürecinin takipçisiyiz.

-Boşandığı erkek tarafından şiddete uğrayan bir kadın bize ulaştı. 6284 kararına rağmen failin ölüm tehditlerini sürdürdüğünü, ancak 6284 ihlali nedeniyle başvurduğunda “kararın faile tebliğ edilmemiş olması” gerekçesinin gösterilerek ihlal işlemi yapılmadığını belirtti.

-Bir polis memuru bize ulaştı. Polislerin keyfi uygulamaları olduğunu ve bu durumun kadınlara zarar verdiğini ifade ederek bunu duyurmamızı istedi.

-Boşanma aşamasında olduğu erkek tarafından fiziksel ve psikolojik şiddete maruz bırakılan bir kadın bize ulaştı. Sığınma evine yerleşmek üzere ŞÖNİM ile görüştüğünü, ancak ŞÖNİM’deki yetkililerin “öldürülme tehdidi altında olmadığını” öne sürerek barınma sağlayamayacaklarını kendisine söylediklerini belirtti. Konu ile ilgili ŞÖNİM ile görüşme sürecindeyiz.

-Evli olduğu erkek tarafından tehdit ve darp edilen bir kadın bize ulaştı. Takipsizlik kararı verilen dosyasına itiraz ettiğini, olaya ilişkin ses kaydı ve video gibi deliller sunduğu halde “somut delil olmaması” nedeniyle itirazının mahkeme tarafından reddedildiğini belirtti.

-Boşandığı erkek tarafından ölümle tehdit edilen bir kadın bize ulaştı. Faile verilen cezanın para cezasına çevirildiğini ve tahliye edildiğini belirtti. Kadına yönelik şiddet suçlarında, verilen cezaların paraya çevrilmesinin şiddeti daha da artırdığını görüyoruz. Karara itiraz sürecinde davanın takipçisi olacağız.

-Ayrıldığı erkek tarafından ısrarlı takip ve tehditlere maruz bırakılan bir kadın bize ulaştı. 6284 kararını failin ihlal etmesine rağmen herhangi bir işlem yapılmadığını ve failin bu süreçte farklı kadınlara karşı şiddet uyguladığını belirtti. 6284’ün etkin uygulanmamasının failleri cesaretlendirdiğini ifade etti.

-Hastanede muayene olduğu doktorun evine gelerek kendisine cinsel tacizde bulunduğunu belirten engelli bir kadın bize ulaştı. Kamu görevinin sağladığı nüfuzun kötüye kullanılması suretiyle cinsel suça maruz bırakılan kadın arkadaşımızla davanın takipçisiyiz.

Bize Ocak 2024’te başvuran kadınların %22’si 6284 kapsamında koruma kararlarının olduğunu ifade ederken, %9’u koruma kararının süresinin dolduğunu, %69’u ise koruma kararının olmadığını belirtti.

Şiddet türleri ile ilgili verilerimiz

2024 yılı Ocak ayında bize ulaşan kişilerin başvuru nedenleri ve oranları şöyle gerçekleşti:

Psikolojik şiddet verilerimiz kadınların maruz bırakıldığı hakaretler, tehditler, ısrarlı takip, aşağılama, ölüm tehditleri gibi farklı şiddet türlerini içermektedir. Fiziksel şiddet verilerimiz darp, yaralama, öldürmeye teşebbüs gibi şiddet türlerini içermektedir. Dijital şiddet ise sosyal medya ve diğer iletişim araçları yoluyla sistematik olarak tehditlere, tacizlere veya ısrarlı takibe maruz kalan kadınları yansıtmaktadır.

Kadın cinayeti veya şüpheli bir kadın ölümü olduğunda, yaşamını yitiren kadının birinci derece ailesi dışındaki yakınlarının da bize ulaştığı örneklerle karşılaşıyoruz. Cinayetin ya da şüpheli ölümün üstünün kapanmasını istemeyenlerin bize ulaşması, toplumun kadın cinayetlerinin üstüne gidilmesini istediğini ortaya koyan verilerden biridir. Bize aileleri veya yakınları ulaşan, yaşamını yitiren kadınlarla ilgili detaylar ise şu şekildedir:

-Meleknur Özgener: İstanbul’da, yılbaşı gecesi, arkadaşının birlikte olduğu erkek tarafından silahla vurularak öldürülen 17 yaşındaki Meleknur Özgener’in ailesi bize ulaştı. Avukat arkadaşlarımız dosyayı üstlendiler. Davayı takip ederek Meleknur’un ailesi ile birlikte adalet mücadelesini yürüteceğiz.

-Bahar Karabağ: Gaziantep’te, evli olduğu Eyüp Turan karabağ tarafından, 17 Ocak 2024’te, başından vurularak öldürülen Bahar karabağ’ın ailesi bize ulaştı. Davayı Bahar’ın yakınları ile birlikte takip edeceğiz ve adaleti sağlayacağız.

-Gülseven Daday: Ankara’da, evli olduğu Suat Daday tarafından, 5 Ocak 2024’te, 9 yaşındaki çocuğunun gözü önünde, 7 kez bıçaklanarak öldürülen Gülseven Daday’ın ailesi bize ulaştı. Avukat arkadaşlarımız dosyayı üstlendi. Ankara Kadın Meclisi’nden arkadaşlarımız aileyi ziyaret ettiler. Davayı birlikte takip ederek Gülseven için adalet mücadelesini yürüteceğiz.

-Sakarya’da arkadaşının inşaat bölgesinde yaşamını yitirdiğini öğrenen bir kişi bizi arayarak ölümün şüpheli olduğunu belirtti.

-Ankara’da, evli olduğu erkeğe boşanma kararını açıklamasından bir gün sonra 4. kattaki evinin balkonundan düşerek şüpheli şekilde yaşamını yitiren bir kadının yakınları bize ulaştı. Detaylı bilgileri edindikten sonra, ilerleyen süreçte konuyu takip etmeye devam edeceğiz.

Şiddet failleri ile ilgili verilerimiz

2024’ün Ocak ayında kadınlar %42 oranı ile en çok evli oldukları erkekler tarafından şiddete uğramaları nedeniyle bize ulaştı. Evli olduğu erkek tarafından şiddete maruz kalan kadınların %32’si boşanma aşamasında olduklarını ifade ettiler. Kadınların tanımadıkları erkekler tarafından şiddete uğraması ile ilgili aldığımız başvuruların oranı ise düşük. Bu durum kadınların en çok en yakınlarındaki erkekler tarafından şiddete uğradığı tespitini doğruluyor.

Bize ulaşan kadınların, şiddet uygulayan failler açısından oranı şu şekildedir:

Başvuranların yaş aralığıyla ilgili verilerimiz

Her yaş kuşağından başvuru gelse de daha çok genç kadınların bize ulaştığını görüyoruz. Tüm yaş gruplarından bize gelen başvuruların dağılımı şu şekilde:

Başvuru aldığımız iller

Ocak 2024’te 19 farklı ilden başvuru geldi. En çok başvuru gelen şehir İstanbul olurken, en batıdan en doğuya kadar farklı yerlerden bize ulaşıldığı ortadadır. Başvuruların illere göre dağılımı aşağıdaki tabloda belirtilmiştir:

Başvuru Karşılama Komitesi olarak biz neler yapıyoruz?

Bize başvuran kadınlara haklarını anlatıyoruz ve ihtiyaç duydukları konularda, ilgili komitelerimizle iletişim halinde yönlendirmelerimizi yapıyoruz. Örneğin dava takibi için bize ulaşanların bilgilerini alarak dava takibi için arkadaşlarımıza iletiyoruz ve her ay yayınladığımız dava takvimimizde yer veriyoruz. Sosyal medya ve basın desteği isteyenlerin bilgilerini ilgili komitelerimize ileterek kamuoyu yaratmak üzere harekete geçiyoruz. Bizden avukat desteği isteyenleri, hukukçular komitemizle birlikte değerlendirerek ne yapabileceğimize karar veriyoruz.

Bize başvuran kadınlara en çok hukuki destek vererek yönlendirmeler yapıyoruz. Bunların içinde ise en çok 6284 sayılı kanun kapsamındaki haklarını kadınlara anlatıyor ve haklarını kullanırken elimizden geldiğince yanlarında yer alıyoruz. 

Yönlendirmelerin yanında kadınların şiddetten nasıl korunacağıyla ilgili, toplumsal cinsiyet eşitliğini sağlayıcı neler yapılabileceğiyle ilgili politikalar üretiyoruz. Başvuru verilerini toparlayarak iktidarın ve kamu görevlilerinin kadınlarla ilgili attığı adımları ve uygulamaları değerlendiriyor, gereken adımların atılması için politikalar geliştiriyoruz.

Başvuru karşılamada neler yaptığımız hakkında veriler şu tabloda yer almaktadır:

Ocak 2024’te gelen başvurularla ilgili öne çıkan veriler ve değerlendirmelerimiz

1. 1. Toplam 46 kişi bize başvurdu. Bunların kimisi ile sürecin devamında birden fazla kez görüştük. Ocak 2024’te günde yaklaşık 2 kişiyle görüşme gerçekleştirdik.
2. Uğradıkları şiddetin ardından kamu kurumlarına başvuran kadınlar, bu kurumlardaki yetkililer tarafından hak ihlaline uğrayabiliyor. Bize ulaşanların %20’si başvurdukları kamu görevlileri tarafından hak ihlaline uğradığını belirtti. En çok hak ihlali yapan kamu görevlisi ise %40 oranı ile polisler.

3. Bize en çok başvuru, %42 oranı ile evli oldukları erkekler tarafından şiddete uğrayan kadınlardan geldi. Bu kadınların ise %32’si boşanma aşamasında olduklarını ifade etti. Bu durum kadınların boşanma aşamasında şiddete uğrama ihtimalinin arttığını ortaya koymakta. Ayrıca tanımadığı erkekler tarafından şiddete uğradığını ifade eden kadınların oranının düşük olması, kadınların en çok en yakınlarındaki erkekler tarafından şiddete maruz bırakıldığını ortaya koyuyor.

4. Türkiye’nin en doğusundan en batısına 19 farklı ilinden kadınlar bize başvurdu.

5. Kadın cinayeti veya şüpheli bir kadın ölümü olduğunda, yaşamını yitiren kadının birinci derece akrabalarının dışındaki yakınları da bize ulaşabiliyor. Olayın üstünün kapanmasını istemeyenlerin bize ulaşması, toplumun kadın cinayetlerinin üstüne gidilmesini istediğini ortaya koyan verilerden biridir.

6. Polisin kadınların şikayetlerini almaması, 6284 kararını faile geç tebliğ etmesi, Aile Bakanlığı birimleri olan ŞÖNİM’ler tarafından kadınlara sığınmaevlerine kabul edemeyeceklerinin ifade edilmesi gibi bize gelen başvurular; 6284’ün etkin uygulanmadığını ortaya koyuyor.

7. Bize artık kolluk kuvvetlerinden kişiler ulaşarak polislerin keyfi davranışlarını şikayet etmekte. Medeni kanuna ve haklarımıza yönelik saldırılar, kadın düşmanı politikalar ortadayken kolluğun keyfi tutumlarının artması tesadüf değildir.

8. Bize ulaşanlardan mahkemenin kadına yönelik şiddet suçlarında cezayı paraya çevirmesi, savcının somut delillere rağmen şiddet dosyasına takipsizlik kararı vermesi gibi örnekler, adalet mekanizmasındaki uygulamaların şiddet faillerini cesaretlendirdiğini ortaya koyuyor.