Geçen haftalarda çocuk cinsel istismarı hakkında açıklama yapan Aile ve Sosyal Politikalar Bakanı Sayın İslam,“Failleri idamla cezalandırmak gerekir” açıklamasını yapmıştır.
Bu talihsiz açıklamayı Türkiye Cumhuriyeti’nin bir bakanından beklemezdik. Çünkü bu cumhuriyetin eksiklikleri olmakla birlikte amacı, insan hakları ve evrensel değerleri önceleyen hukuk kuralları ile çalışmaktır. Öncelenen ilke, adalet tarihinde kalmış kısas hukuku değildir.
İyi niyetle düşünerek bu açıklamayı heyecana kapılmış ve öfkesine yenilmiş olmasına bağlayabiliriz. Belki toplumun hissiyatının da bu olduğunu sanmış, onu anlayacaklarını ummuş ama yanılmıştır. Toplum evrensel hukukun geçerli olmasını istemektedir.
Cinsel istismar gizli kalan, açıklanamayan, açıklandıktan sonra da çok çetrefilli bir yol izleyen bir durumdur. Çoğu kez dışarıdan bilinmez, anlatılamaz, anlatılsa bile inandırıcı olamaz. Çocuklar solar ve toplumdan izole olur. Bu konuda çocukları güçlü kılmak çok önemlidir.
İnsan Hakları Sözleşmesinde, Çocuk Hakları Sözleşmesinde Çocuk Koruma Yasasında Ceza Yasası ve Medeni Kanunda bu suçu önleyici hükümler vardır. Ama yeterli olmadığı yaşanan vakalarla görülmüştür ki, 2007 yılında Lanzarote Adası’nda aynı isimle bir sözleşme imzalanmıştır. İşte bu sözleşmeyi Sayın Bakan İslam‘a hatırlatırım.
Eldeki veriler, her beş çocuktan birinin cinsel sömürü dâhil cinsel istismara maruz kaldığını göstermektedir. Çocukların hayatını örseleyen bu büyük sorunu ortadan kaldırmak için Türkiye’nin üyesi olduğu Avrupa Konseyi’ndeki ülkeler bir araya gelerek “Çocukların Cinsel Sömürü ve İstismara Karşı Korunması için Avrupa Konseyi Sözleşmesi”ni kabul etmişlerdir. Sözleşme 2010 yılında ülkemiz tarafından da onaylanmıştır. Türkiye’nin uygulama yükümlülüğü olan bu sözleşme, yeni bir yasal standart ve güvence getirmektedir ve devlet tarafından uygulanmak durumundadır.
Lanzarote Sözleşmesi, sözleşmeyi onaylayan her ülkenin cinsel şiddetin önlenmesi için çocuklara ve ailelerinebilgi sağlayarak onları güçlendirecek unsurları içeren bir kampanya yürütmesini öngörür. Ayrıca sözleşmeyi onaylayan her ülke, parlamento ve yerel yönetimlerini, sözleşmede belirtildiği gibi politika ve hizmet çözümleri geliştirmeye yönlendirmelidir.
Lanzarote Sözleşmesi ve bağlantılı olduğu iki Avrupa Konseyi Sözleşmesi, çocuğa karşı şiddetin önlenmesi, çocukların güçlendirilmesi ve korunması ve faillerin cezalandırılması için gerekli bütün önlemleri içermektedir.
Bir sivil toplum örgütü olan “Uluslararası Çocuk Merkezi (UÇM)” 2011 yılından bu yana Avrupa Konseyi ile yakın işbirliği içinde “Beşte Bir Kampanyası”nın Türkiye’de gerçekleştirilmesi için ön çalışmalar yapmıştır. UÇM, “Beşte Bir Kampanyası” materyalinin Türkçeye çevrilmesi ve uyarlanması için küçük çocuklu ailelerden oluşan bir odak grubu toplantısını gerçekleştirmiştir.
Kampanya’nın 3 ana odağı vardır. Bu odak kurumlar ve kendilerinden beklenenler aşağıdadır:
1. Politika yapıcılar:
Türkiye’deki yasaların Lanzarote Sözleşmesi ile uyumlu hale getirilmesine ve yürürlüğe konulmasına yardımcı olmak.
Avrupa Konseyinin aşağıda belirtilen bağlantılı iki sözleşmesinin onaylanmasına yardımcı olmak:
• Siber Suçlara dair Avrupa Konseyi Sözleşmesi
• İnsan Ticaretine Karşı Eyleme dair Avrupa Konseyi Sözleşmesi
2. Yerel yönetimler:
Avrupa Konseyi Yerel ve Bölgesel Yönetimler Kongresinin Türk üyelerinin kampanyaya dâhil olmasını kolaylaştırmak.
3. Küçük çocuklar ve aileleri:
Çocukları, ailelerini/bakıcılarını çocuğa karşı cinsel şiddetin önlenmesi ve rapor edilmesi konularında bilgi ve yöntemler ile donatmak ve bu konuda farkındalığı arttırmak.
Uluslararası Çocuk Merkezi tarafından yürütülen “Beşte Bir” projesinin yerel ayağı, Türkiye’de ilk olarak Eskişehir Büyükşehir Belediyesi Meclis Salonu’nda 28 Kasım 2013 tarihinde gerçekleştirilen imza töreni ile Avrupa Konseyi Yerel ve Bölgesel Yönetimler Paktına imza atılarak tanıtım toplantılarıyla başlamıştır. Proje şu anda pek çok ilde de uygulanmaktadır.
Lanzarote Sözleşmesinin de dikkat çekeceğim birkaç özelliği ve önemi şunlardır:
Parlamentoda yasaların çocuğun yüksek yararını gözetmesi, farklı yasalardaki çocuk tanımının birbirine uyumlu hale getirilmesi ve uyuşmayan noktaların önlenmesi. Ayrıca aileye ulaşmak, aileyi güçlendirmek ve çocukları birey olarak güçlendirmek. Onaylamadığı durumlarda hayır demesini öğretmek ve bedeninin kendisine ait olduğu bilincini oluşturmak zorunludur.
Bütün bu fikirlerimin Sayın Aile ve Sosyal Politikalar Bakanını etkilemesi umudu ile.
Gülten Sönmez Seber
gsonmezseber@gmail.com
Daha fazla bilgi için: http://www.5te1.cocukhaklariizleme.org/